Rozgraniczenia i podziały nieruchomości
Podział nieruchomości
Podział nieruchomości jest postępowaniem zmierzającym do wydzielenia nowych działek gruntu przy uwzględnieniu całości uwarunkowań prawnych. W wyniku zatwierdzonego podziału nieruchomości powstaje dokumentacja niezbędna do przeniesienia własności i ujawnienia w katastrze nieruchomości.
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. O planowaniu przestrzennym (dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. Zm.). Określa zasady polityki przestrzennej realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej oraz zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczenia terenów na określone cele, jak też ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy.
2. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. O gospodarce nieruchomościami (dzu. Z 2004 r nr 261, poz. 2603). Określa zasady podziałów oraz zasady scaleń i podziałów nieruchomości.
Rozgraniczenie nieruchomości
Rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów. Rozgraniczeniu podlegają, wszystkie albo niektóre granice określonej nieruchomości z przyległymi nieruchomościami lub innymi gruntami. Rozgraniczenia nieruchomości dokonują wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast (w wypadkach określonych w ustawie sądy) z urzędu lub na wniosek strony. Czynności ustalenia przebiegu granic wykonuje geodeta upoważniony przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta biorąc pod uwagę znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej. W przypadku braku danych, o których mowa, lub gdy dane te są niewystarczające albo sprzeczne, ustala się przebieg granicy na podstawie zgodnego oświadczenia stron lub jednej strony, gdy druga strona w toku postępowania oświadczenia nie składa i nie kwestionuje przebiegu granicy. W razie sporu co do przebiegu linii granicznych geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej. Z czynności ustalenia przebiegu granic sporządza się protokół graniczny lub akt ugody. Wójt, burmistrz, prezydent miasta wydaje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości, jeżeli zainteresowani właściciele nieruchomości nie zawarli ugody, a ustalenie przebiegu granicy nastąpiło na podstawie zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia stron. Strona niezadowolona z ustalenia przebiegu granicy może żądać, w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji w sprawie, przekazania sprawy sądowi. Jeżeli w razie sporu co do przebiegu linii granicznych nie dojdzie do zawarcia ugody lub nie ma podstaw do wydania decyzji o rozgraniczeniu nieruchomości, upoważniony geodeta tymczasowo utrwala punkty graniczne według ostatniego stanu spokojnego posiadania, dokumentów i wskazań stron, oznacza je na szkicu granicznym, sporządza opinię i całość dokumentacji przekazuje właściwemu wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta. Wójt, burmistrz, prezydent miasta umarza postępowanie administracyjne i przekazuje sprawę z urzędu do rozpatrzenia sądowi. Sąd rozpatruje sprawy o rozgraniczenie nieruchomości w trybie postępowania nieprocesowego. Prawomocne orzeczenia i ostateczne decyzje ustalające przebieg granic nieruchomości sąd lub organ rozstrzygający przesyła z urzędu w terminie 30 dni do sądów rejonowych właściwych do prowadzenia ksiąg wieczystych i do właściwych starostów, w celu ujawnienia ich w księgach wieczystych oraz w ewidencji gruntów i budynków.
Wznowienie (odnowienie) granic
Ma ono miejsce wówczas, gdy granice między sąsiadującymi nieruchomościami zostały już wcześniej prawnie ustalone, czy to w toku wcześniejszego postępowania rozgraniczającego czy innego postępowania – na przykład podziałowego, wywłaszczenia, scaleniowego lub prawomocnego orzeczenia sądu. Wznowienie granic polega więc na odnalezieniu – na podstawie dowodów w postaci znaków i śladów granicznych oraz miarodajnych dokumentów – istniejącej i obowiązującej linii granicznej oraz zaznaczenie jej na gruncie stosownymi znakami granicznymi. Wznowienie granic jest zatem czynnością techniczną, a nie postępowaniem administracyjnym, i w odróżnieniu od niego nie dokonuje go organ administracji, tylko uprawniony geodeta na zlecenie właścicieli działek sąsiednich.
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1969 roku kodeks cywilny ze zmianami
2. Ustawa z dnia 17 maja 1989 roku prawo geodezyjne i kartograficzne ze zmianami
3. Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji oraz rolnictwa i gospodarki żywnościowej z dnia 14 kwietnia 1999 roku w sprawie rozgraniczania nieruchomości ze zmianami